Hoe zou je jezelf omschrijven als theatermaker?
Ik maak heel graag contact met andere mensen en ik analyseer die contacten. Vanuit daar maak ik theater. Mijn voorstellingen zijn documentair en gaan altijd over ontmoetingen. Maar ik voeg ook altijd een stukje fictie toe. Zo is het voor mij ook leuk om te spelen en ben ik niet alleen maar mijn eigen verhaal aan het vertellen. Ik houd ook gewoon van toneelspelen en een rol aannemen. En het creëert ook een soort afstand. Ik probeer er altijd voor te zorgen dat iedereen uit het publiek wel iets uit de voorstelling kan herkennen.

Is dat ook zo bij Zigeunerkind met traan? Kan je iets meer vertellen over de voorstelling?
De voorstelling gaat over mij en mijn familie, die op een woonwagenkamp woont, en de ontdekking dat wij Roma-roots hebben. In de voorstelling leg ik door middel van gesprekken tussen mijn oma en mij bloot hoe ik denk over mijn familie, onze stamboom en de band die ik heb met mijn oma. De gesprekken worden afgewisseld met scènes waarin ik vanaf mijn jeugd terugga naar nu, en terugkijk op hoe ik geworden ben wie ik nu ben, hoe mijn plek in de familie geworden is zoals hij nu is. En het publiek leert ook een geschiedenis kennen die op dit moment moeilijk is terug te vinden. Je kan zelf gaan researchen op het internet, maar dan moet je heel ver zoeken voordat je het vindt. Het is echt een vergeten verleden.

Dan doel je op het verleden van de Roma en van woonwagenbewoners?
Ja. Als het over woonwagenbewoners gaat, hebben de meeste mensen al behoorlijk wat vooroordelen over die cultuur en hoe hun leven eruitziet. Als het over Roma gaat, denken de meeste mensen aan de Tweede Wereldoorlog, maar dat is maar zo’n klein onderdeel van onze geschiedenis. De Roma in Europa gaan terug naar 1389 en er zijn ontzettend veel meer belangrijke, noemenswaardige momenten.

Wat is precies jouw relatie tot het woonwagenkamp en de Roma?
De familie van mijn vaderskant woont op het woonwagenkamp. Wij woonden er zelf niet maar ik was er vroeger veel. Ik ging goed met mijn neven om en ik voelde me daar altijd heel erg thuis. Toen ik uit de kast kwam, ben ik er verwijderd van geraakt. Het voelde alsof daar op dat moment daar geen plek voor was. Nu, 10 jaar later, ben ik dat gaan onderzoeken. Ik ben onderzoek gaan doen naar mijn familie en hoe het kwam dat ik zo van ze verwijderd was geraakt. En door dat onderzoek kwam ik erachter dat we afstammen van de Roma. Dat betekende heel veel. Mijn familie was plots een toegangspoort tot een hele geschiedenis. Toen ik mij daarin ging verdiepen, voelde het alsof er iets in mij op z’n plek viel.

Kan je omschrijven wat er op zijn plek viel?
Ik geloof dat wat er in generaties voor je is gebeurd, dat je dat met je meedraagt. En er is nogal wat gebeurd in het verleden van de Roma. Dat gevoel is moeilijk te omschrijven… Ik heb Roemenië bezocht en ben daar bij de plaatselijke Roma-bevolking geweest. We spraken elkaars taal niet, maar toch voelde ik me er meteen op mijn gemak. We keken elkaar aan en we waren gelijken. Ze namen me op in de familie en stelden geen vragen bij waar ik vandaan kwam. Ze keken naar me, ze herkenden iets in mij, ik herkende iets in hen en op dat moment zeiden zij: wij zijn nu familie.

Voordat ik Roemenië bezocht vond ik het wel lastig om te zeggen: dit is ook mijn geschiedenis. De Roma zijn altijd een onderdrukt volk geweest. Er zijn in Europa 189 wetten geweest direct gericht tegen de Roma. Als ik die lijst las, leek het alsof mijn aderen zouden ontploffen. Maar het voelde tegelijkertijd ook alsof het niet mijn geschiedenis mocht zijn omdat ik nooit zelf op het woonwagenkamp heb gewoond. Maar in Roemenië heb ik geleerd dat het verder gaat dan de plek waar je woont, dat je geschiedenis met je meedraagt.

Kan je iets meer uitleggen over hoe het verschil tussen Roma en woonwagenbewoners?
Je hebt Roma en Sinti, en je hebt handelsreizigers. Mijn familie dacht dat ze van handelsreizigers afstamden. Dat zijn mensen die van plek naar plek reizen om te werken. Een beetje zoals de Nomaden op dit moment in Amerika. De Roma zijn ooit vanuit India naar Europa getrokken, de Sinti vanuit Pakistan. Zij verplaatsten zich niet zozeer vanwege werk, maar vooral omdat ze telkens verstoten werden. Op een gegeven moment werd het verboden om Nomade te zijn, en toen hebben ze zich gesetteld op de plekken waar ze op dat moment waren.

En hoe komt dat allemaal terug in de voorstelling?
Ik houd dezelfde volgorde aan in de voorstelling: hoe ik me voel in de familie, hoe het komt dat we zo van elkaar vervreemd zijn, en dat ik graag weer contact wil en verlang naar moment van samen zijn doordat ik de geschiedenis heb leren kennen. De voorstelling gaat ook over oordelen en vooroordelen. Door de geschiedenis ben ik me ook veel bewuster geworden van mijn eigen vooroordelen over mijn familie en vraag ik mezelf ook af wat mijn eigen aandeel en schuld is in de verwatering.

Eerder noemde je als beginpunt hiervoor het moment dat je uit de kast kwam. Kan je daar iets meer over vertellen, hoe dat was bij jouw familie?
Toen ik uit de kast kwam, werd daar niet over gepraat. Voor mij was het een grote ontdekking. Voor mij veranderde alles. Hoe ik in de wereld stond en je hebt ineens ook veel meer vijanden. Tijdens dit onderzoek kwam ik erachter dat er voor mijn familie niets veranderde in de manier waarop ze naar me kijken en er daarom niet over gepraat werd. Maar omdat er dus niet over gepraat werd, was het op dat moment heel makkelijk voor mij om aan te nemen dat ze er dan wel een negatieve mening over zouden hebben. En dus trok ik naar de mensen die mij wel omarmden. Ik heb toen conclusies getrokken over mijn familie en gedacht: dit is een onveilige plek, hier ga ik me niet meer begeven. Nu zou ik dat wel anders doen. Ik probeer met de voorstelling een inkijkje te geven in die wereld van woonwagenbewoners en te laten zien dat het echt niet zo’n gesloten wereld is als de meeste mensen denken.

Tot slot: je staat op toneel samen met Cheryl Moenen. Kan je nog iets meer vertellen over haar rol?
Ik wilde het niet in mijn eentje vertellen. Ik wilde echt de stem van mijn oma laten klinken. Zij is mijn grootste connectie tot het verleden. Cheryl is van mijn eigen leeftijd maar speelt mijn oma, en dat vind ik op een goede manier heel spannend. Dat is waar theater voor mij om gaat: om de verbeelding. Cheryl brengt die verbeelding met zich mee. Zo wordt het ook theater en niet alleen een documentair verhaal. En het publiek krijgt zo ook de ruimte om te lachen. Het publiek hoeft zeker niet bang te zijn dat ze – omdat het zo persoonlijk is – alleen maar heel stil mogen luisteren.

Giovanni Brand is een performer en schrijver, afgestudeerd van de Toneelacademie Maastricht. Hij vertrekt altijd vanuit zijn intiemste gedachten waardoor er in zijn werk altijd een enorme persoonlijk noodzaak zit. Deze persoonlijke noodzaak zet hij tegenover de wereld waarin we nu leven. Op het toneel is hij grenzeloos omdat hij gelooft dat er geen grenzen zouden mogen bestaan, in welke vorm dan ook. De donkerte die in zijn werk schuilgaat staat in contrast met de lichtheid die hij als persoon met zich meebrengt. Zowel op het toneel als in zijn leven.